 SİQARET 
Siqaret haqqında mərcəi-təqlidlərin çoxunun
fətvası bundan ibarətdir ki, siqaret diqqətçəkici və ağır zərərə səbəb
olarsa, onun istifadəsi caiz deyildir, haramdır.
İndi
isə, tütün məhsullarının zərərlərini qeyd edirik. Bu zərərlərin
əhəmiyyətli olub-olmaması haqda mühakimə yürütməyi isə, oxucunun öz
öhdəsinə buraxırıq.
Tütün məhsullarının bəzi cismani zərərləri aşağıdakılardan ibarətdir.
1. Xərçəngə yoluxma
Siqaret
bədəndə 20 növ xərçəng xəstəliyinin yaranmasında başlıca amil və ya
köməkçi rolunu oynayır. Buna misal olaraq qida borusu xərçəngini, bütün
tənəffüs üzvləri xərçəngini, o cümlədən ağciyərləri göstərmək olar.
"Daneşmənd" jurnalı yazır: "Siqaret nikotin və menoksidkorben kimi öz
öldürücü tərkib hissəsi ilə, bədən üzvlərində, ağciyər və bağırsaqlarda
ölümlə sonlanan xərçəngyaradıcı virusların törənməsinə zəmin yaradır.
"Səlamət"
həftəlik jurnalı yazır: "İspanıyalı alimlər geniş araşdırmadan sonra
kəşf etmişlər ki, siqaretin tərkibi müxtəlif zəhərli və xərçəngtörədici
maddələrlə doludur. İndiyə kimi həkimlər siqaretdə 4560 zəhərli maddə
və 60 xərçəngə səbəb olan maddə aşkar etmişlər.
2. Yaddaşı zəiflədir
Əgər siqaret çəkir və ağciyər xərçəngindən və 70 cür digər
xəstəliklərdən nigəran deyilsizsə, yeni bir araşdırmanın nəticəsinə
diqqət yetirin. "Fukus" alman jurnalında yazılmışdır ki, siqaret çəkmək
insan sağlamlığına ziyan yetirməklə yanaşı, beyinin iş fəaliyyətinin
ölçüsünü azaldaraq, şəxsi kütbeyin edir. Almaniya və İngiltərədə
tədqiqatçılar 11 və 64 yaş arası şəxslərin qavrama dərəcəsini ölçərkən
bu nəticəyə çatmışlar ki, üzün illər boyu siqaret çəkən şəxs
qocaldıqda, sağlam və qüdrətli fikrə, düşüncəyə malik olmur.
3. İştahanı azaldır
4. Qidanın həzmini ağırlaşdırır.
"Daneşmənd" aylıq jurnalında["Daneshmend"ayliq jurnali] gəlmişdir ki, yeməyin qıcqırmasının və qaytarılmasnın səbəblərindən biri də siqaretdir.
5. Sümük boşluğu (Revmatizm).
Sözügedən jurnal yazır: "Sümüklərin boşalmasının faktorlarından biri
də, tütün məhsullarının istifadəsi tanıtdırılmışdır".
6. Ürək infarktı.
"İnfarktla nəticələnən təhlükəli amillərdən biri də, siqaret çəkməkdir.
Tütün məhsullarının istifadəsi ürəyin ürək əzələlərində qan dövranını
azaldır. Ürəyiniz üçün görəcəyiniz ən gözəl iş, siqareti kənara
qoymaqdır".
"Beynəlxalq gigiyena mərkəzinin ən yeni
statistikasına əsasən, ürəklə bağlı ölənlərin ən azı 40%-i və dünyada
ölənlərin 12,5%-nın səbəbi, həmin arıq əndamlı qatildir. Həkimlər
xəbərdarlıq edirlər ki, hər 10 saniyədə bir nəfər siqaret çəkilməsi
ucbatından dünyanın bir guşəsində həyatını əldən verir. Eləcə də,
2025-ci ilə kimi, siqaretdən ölənlərin sayının on milyona çatması
proqnozlaşdırılır.
7. Cinsiyyət üzvünün iş qabiliyyətini və fəaliyyətini zəiflədir.
8. Yuxu sistemini qarışdırır və oyanmanı çətinləşdirir.
9. Dərinin qırışlarını artırır.
10. Ümumi iş qabiliyyətini və faliyyəti azaldır.
11. Tənəffüsü qoxulu edir (ağız iyi).
12. Görmə qabiliyyətində əngəl yaradır.
13. Nəfəs borularını qıcıqlandırır (boru qıcıqlanmalarının xarici amillərə təsirinə girişi).
14. Hormonları və daxili və xarici selikli qişaları zəhərləyərək fasid edir (çünki zəhər bu yollarla dəf edilir).
15. Bədənin C vitaminini tələf edərək, bədəni C vitamini çatışmazlığı ilə üzləşdirir.
16. Dişləri saraldaraq çürümələrini tezləşdirir.
Həyat yoldaşları üçün siqaretin təhlükələri
Amerikalı tədqiqatçılar ərlərin siqaret çəkməsini və onların siqaret
çəkməyən qadınları arasında beyin infarktının yayılmasını Çinin Şankhay
şəhərində 60 min kişi arasında araşdırmışlar. Tədqiqat bəlli etmişdir
ki, ərləri hazırda siqaret çəkən qadınlar, ərləri heç vaxt siqaret
çəkməyən qadinlarla müqayisədə, 47% daha artıq beyin infarktına məruz
qalırlar".
Öz uşaqlarınıza rəhminiz gəlsin
Doktor Qulamrzanejad öz müsahibəsində deyir: "Uşaqlar (valideynlərinin
siqaret çəkməsi nəticəsində) çox zərər görürlər, çünki həssasdırlar.
Mən həmişə deyirəm, bizim damarlarımızın cəftəsi, bu gün vurduğun lakin
sabah səsi çıxacaq təbilə bənzəyir. Bu uşaqlar bu ata və ananın siqaret
çəkməsinin təsiri altına düşməsələr də, ondan ziyan görməsələr də,
ancaq onun zərərləri gələcəkdə onların yaxasından yapışacaqdır".
İngiltərədə hər il 17 min uşaq valideynlərinin siqaret tüstülərini
iyləməsi nəticəsində xəstəxanalarda yatırlar. Uşağın siqaret çəkən
vaildeynindən təsirləndiyi xəstəliklərin bəzisi aşağıdakılardan
ibarətdir:
1- İnfeksiya
Uşaqların
infeksiyasının 13%-i valideynin siqaret çəkməsi ucbatındanır. Yəni
yazıq uşaqlar infeksiyadan yaranan qulaq ağrısını valideynlərinin
eqoistliyinə görə dözməlidirlər.
2- Astma
Yenə də uşaqların astmasının 13%-i valideynin siqaret tüstüsü nəticəsində meydana gəlir.
3- Siqaret nəticəsində uşaqların qəfil ölümü
İldə 2700 amerikalı körpə valideynin siqaret tüstüsünü udma nəticəsində yaranan qəfil ölümlə həyatlarını dəyişirlər.
 Siqaret rahatlıq gətirirmi?
Bir çox hallarda siqaret çəkən şəxslər, əsəbi və narahat olduqları
zaman siqaret çəkir və bu işin narahatlıqların azalmasına səbəb
olduğunu güman edirlər. Və ya siqaret çəkənlərə "siqaretin filan ziyanı
var" deyildikdə, "biz siqaret çəkdiyimiz vaxt yorğunluğumuz aradan
qalxır və rahatlanırıq" deyirlər. Ancaq bu tip insanların nəzərlərinə
çatdırıram ki:
Hər şeydən əvvəl, siqaret aramlığa səbəb olsa və ya
sizin yorğunluğunuzu aradan qaldırsa da, bu bir aldadıcı aramlıqdır. Bu
eynilə, ağrını müvəqqəti olaraq sakitləşdirən ağrıkəsici dərmana
bənzəyir, amma əvəzində başqa xəstəlikləri bədənə daxil edir. Bu
şəxslərin işi o kəsə bənzəyir ki, 10 manatını ələ gətirmək üçün
minlərlə manat dalğaca xərcləyir. Yəni bir narahatlığı aradan qaldırmaq
üçün, siqaret çəkmək nəticəsində yüzlərlə narahatlıq özünə əlavə edir.
Bundan əlavə, alimlərin sübuta yetirdiklərinə əsasən, siqaret
düşkünlüyə səbəb olur. Aşağıdakı tədqiqata diqqət edin.
"İransəlamət" xəbər agentliyinin məlumatına görə "Oslo" universitetinin
alimlərinin araşdırmalarına əsasən, siqaret çəkən şəxslərdə düşkünlüyün
ehtimalı daha artıqdır. "Royterz"dən verilən məlumatda bildirilir ki,
Norveç alimlərinin 18 yaşlı 1190 nəfər üzərində 11 il araşdırması
göstərir ki, siqaret çəkənlər siqaret çəkməyənlərdən daha çox
düşkünlüyə düçar olur və düşkünlüyün dərəcəsi fərdin gündəlik çəkdiyi
siqaretin sayına bağlıdır.
Siqaret əvəzinə qalyan çəkməyimiz yaxşı olmazdımı?
Doktor Qulamrzanejad: Bunların heç biri yaxşı deyil, bunların hamısı
pisdir, zərərlərlə doludur, amma siqaret qəlyandan daha pisdir.
SON SÖZ
Siqaret və ona bənzər tütün məmulatlarının istifadəsi haqda son sözümü
universitet müəllimi və ürək həkimlərindən birinin məşhur cümləsi ilə
yekunlaşdırıram. O deyir: "Hər bir siqaret çəkən bir gün siqareti
tərgidəcəkdir, amma kaş ki o gün gec olmayaydı".
Narkotik maddələr
Mərcəi-təqlidlərin fətvasına əsasən narkotik maddələrə qurşanmaq haram
hesab edilir. Bu baxımdan biz bu maddələrin zərərlərinin kiçik bir
hissəsinə toxunaraq, sözün uzanmaması üçün onun iqtisadi, ictimai,
ailəvi və axirətlə bağlı çoxsaylı zərərlərini qeyd etməyi lazım
bılmirik.
Narkotik maddələrin cismi zərərləri:
1 - Mədədə və bağırsaqlarda həzm pozuntusu. Ürəkbulanma, iştahanın
azalması, ishal, qusma, qanda şəkərin artması, meri xərçəngi, mədə və
on iki barmaq bağırsaqda yara, mədə şirəsinin və öd kisəsinin ifrazının
azalması və ifrat dərəcədə arıqlığı buna şamil etmək olar.
2 - Gözün qeyri-təbii yumulub-açılması, gözün qaranlıq gətirməsi, göz
şəbəkisindəki kapilyar damarlarda pozuntu və gözün vaxtından tez görmə
qabiliyyətini itirməsi.
3 - Ağciyərlərdə
çatışmazlıqların üzə çıxması, çətin nəfəs alma, tənəffüsün zəifləməsi
və dayanması, agciyər xərcənginin meydana gəlməsi, bronxit, astma və
nəfəs borularının tutulması.
4 – Kişi və qadında cinsi meylin korlanması, öz-özünə axıtma, kişilərdə döşlərin böyüməsi.
5 – Narkomanlar adi şəxslərdən 8 dəfə artıq xaya xərçənginə yoluxurlar
.6 - Bağırsaqların fəaliyyətinin dayanması üzündən, onlarda güclü
quruluq yaranır, bu da qida maddələrinin və vitaminlərin cəzbində
problemlər yaradır. Bu da öz növbəsində, hüceyrələrin hamısının qida
ilə təmin edilməməsinə səbəb olaraq, onların tədricən məhv olmasına
gətirib çıxarır. Bu zaman vaxtında müalicə etməmə, narkomanın ölümü ilə
nəticələnə bilər.
7 – Narkomanlar müxtəlif dəri
xəstəliklərinə düçar olurlar. Bu xəstəliklər narkotik maddələri iynə
ilə bədənə vuran şəxslərdə daha artıqdır.
8 – Təhlükəli
mikroblar, çirklər, çəkinin düşməsi, düzgün qidalanmama, əzələ
zərərləri, qaraciyər və böyrəkdə narahatçılıqların yaranması, QİÇS,
hepatit, ürək ağrıları, ürək və beyin infarktları və yuxu pozuntusu və
s. bütün bunlar narkotik maddələrə aludə olmağın ölümlə sonlanan
ziyanlarından sayılır.
 Narkomanlıq və ölüm
Narkomanlıq yol qəzası, yanma, ürək və nəfəs borusu xəstəliklərindən sonra ölümün dördüncü amili hesab edilir.
İranın
narkotik maddələrlə mübarizə komitəsinin məsul işçilərindən biri deyir:
İranda hər dəqiqədə bir narkoman dünyasını dəyişir.
Statistikaya əsasən, 2002-ci ildə 3500 və 2003-cü ildə 4500 nəfər narkoman dünya ilə vidalaşmışdır.
Nasirəddin şah və tiryək çəkmə
Bu bölümü Nasirəddin şahın yazdığı xatirələrinin biri ilə sona yetirirəm.
"Bir gün tiryəkin nə olduğunu bilmək üçün onun ləzzətini dadmaq
istədik. Bunun üçün od və tiryək üçün çubuq hazırlanmasını əmr etdim.
Biz tiryək çəkənlər kimi manqalın yanında əyləşdik. Bizim tiryək
hazırlayan nökərimiz hoqqanı qızdıraraq tiryəki onun üzərinə qoydu və
ilk dəfə olaraq dodaqlarımız vafur çubuğu ilə tanış oldu. Tiryəyi
çəkmək üçün öncə adi şəkildə güc verdik və üfürdik. Üfürməyin
nəticəsində, manqaldan kül qalxaraq bizim şahlıq tacmızın üzərinə
qondu. Biz o an vafuru yerə ataraq düşündük ki, hər kəs tiryək çəksə,
başına kül olacaqdır.
SİQARET
Siqaret haqqında mərcəi-təqlidlərin çoxunun
fətvası bundan ibarətdir ki, siqaret diqqətçəkici və ağır zərərə səbəb
olarsa, onun istifadəsi caiz deyildir, haramdır.
İndi
isə, tütün məhsullarının zərərlərini qeyd edirik. Bu zərərlərin
əhəmiyyətli olub-olmaması haqda mühakimə yürütməyi isə, oxucunun öz
öhdəsinə buraxırıq.
Tütün məhsullarının bəzi cismani zərərləri aşağıdakılardan ibarətdir.
1. Xərçəngə yoluxma
Siqaret
bədəndə 20 növ xərçəng xəstəliyinin yaranmasında başlıca amil və ya
köməkçi rolunu oynayır. Buna misal olaraq qida borusu xərçəngini, bütün
tənəffüs üzvləri xərçəngini, o cümlədən ağciyərləri göstərmək olar.
"Daneşmənd" jurnalı yazır: "Siqaret nikotin və menoksidkorben kimi öz
öldürücü tərkib hissəsi ilə, bədən üzvlərində, ağciyər və bağırsaqlarda
ölümlə sonlanan xərçəngyaradıcı virusların törənməsinə zəmin yaradır.
"Səlamət"
həftəlik jurnalı yazır: "İspanıyalı alimlər geniş araşdırmadan sonra
kəşf etmişlər ki, siqaretin tərkibi müxtəlif zəhərli və xərçəngtörədici
maddələrlə doludur. İndiyə kimi həkimlər siqaretdə 4560 zəhərli maddə
və 60 xərçəngə səbəb olan maddə aşkar etmişlər.
2. Yaddaşı zəiflədir
Əgər siqaret çəkir və ağciyər xərçəngindən və 70 cür digər
xəstəliklərdən nigəran deyilsizsə, yeni bir araşdırmanın nəticəsinə
diqqət yetirin. "Fukus" alman jurnalında yazılmışdır ki, siqaret çəkmək
insan sağlamlığına ziyan yetirməklə yanaşı, beyinin iş fəaliyyətinin
ölçüsünü azaldaraq, şəxsi kütbeyin edir. Almaniya və İngiltərədə
tədqiqatçılar 11 və 64 yaş arası şəxslərin qavrama dərəcəsini ölçərkən
bu nəticəyə çatmışlar ki, üzün illər boyu siqaret çəkən şəxs
qocaldıqda, sağlam və qüdrətli fikrə, düşüncəyə malik olmur.
3. İştahanı azaldır
4. Qidanın həzmini ağırlaşdırır.
"Daneşmənd" aylıq jurnalında["Daneshmend"ayliq jurnali] gəlmişdir ki, yeməyin qıcqırmasının və qaytarılmasnın səbəblərindən biri də siqaretdir.
5. Sümük boşluğu (Revmatizm).
Sözügedən jurnal yazır: "Sümüklərin boşalmasının faktorlarından biri
də, tütün məhsullarının istifadəsi tanıtdırılmışdır".
6. Ürək infarktı.
"İnfarktla nəticələnən təhlükəli amillərdən biri də, siqaret çəkməkdir.
Tütün məhsullarının istifadəsi ürəyin ürək əzələlərində qan dövranını
azaldır. Ürəyiniz üçün görəcəyiniz ən gözəl iş, siqareti kənara
qoymaqdır".
"Beynəlxalq gigiyena mərkəzinin ən yeni
statistikasına əsasən, ürəklə bağlı ölənlərin ən azı 40%-i və dünyada
ölənlərin 12,5%-nın səbəbi, həmin arıq əndamlı qatildir. Həkimlər
xəbərdarlıq edirlər ki, hər 10 saniyədə bir nəfər siqaret çəkilməsi
ucbatından dünyanın bir guşəsində həyatını əldən verir. Eləcə də,
2025-ci ilə kimi, siqaretdən ölənlərin sayının on milyona çatması
proqnozlaşdırılır.
7. Cinsiyyət üzvünün iş qabiliyyətini və fəaliyyətini zəiflədir.
8. Yuxu sistemini qarışdırır və oyanmanı çətinləşdirir.
9. Dərinin qırışlarını artırır.
10. Ümumi iş qabiliyyətini və faliyyəti azaldır.
11. Tənəffüsü qoxulu edir (ağız iyi).
12. Görmə qabiliyyətində əngəl yaradır.
13. Nəfəs borularını qıcıqlandırır (boru qıcıqlanmalarının xarici amillərə təsirinə girişi).
14. Hormonları və daxili və xarici selikli qişaları zəhərləyərək fasid edir (çünki zəhər bu yollarla dəf edilir).
15. Bədənin C vitaminini tələf edərək, bədəni C vitamini çatışmazlığı ilə üzləşdirir.
16. Dişləri saraldaraq çürümələrini tezləşdirir.
Həyat yoldaşları üçün siqaretin təhlükələri
Amerikalı tədqiqatçılar ərlərin siqaret çəkməsini və onların siqaret
çəkməyən qadınları arasında beyin infarktının yayılmasını Çinin Şankhay
şəhərində 60 min kişi arasında araşdırmışlar. Tədqiqat bəlli etmişdir
ki, ərləri hazırda siqaret çəkən qadınlar, ərləri heç vaxt siqaret
çəkməyən qadinlarla müqayisədə, 47% daha artıq beyin infarktına məruz
qalırlar".
Öz uşaqlarınıza rəhminiz gəlsin
Doktor Qulamrzanejad öz müsahibəsində deyir: "Uşaqlar (valideynlərinin
siqaret çəkməsi nəticəsində) çox zərər görürlər, çünki həssasdırlar.
Mən həmişə deyirəm, bizim damarlarımızın cəftəsi, bu gün vurduğun lakin
sabah səsi çıxacaq təbilə bənzəyir. Bu uşaqlar bu ata və ananın siqaret
çəkməsinin təsiri altına düşməsələr də, ondan ziyan görməsələr də,
ancaq onun zərərləri gələcəkdə onların yaxasından yapışacaqdır".
İngiltərədə hər il 17 min uşaq valideynlərinin siqaret tüstülərini
iyləməsi nəticəsində xəstəxanalarda yatırlar. Uşağın siqaret çəkən
vaildeynindən təsirləndiyi xəstəliklərin bəzisi aşağıdakılardan
ibarətdir:
1- İnfeksiya
Uşaqların
infeksiyasının 13%-i valideynin siqaret çəkməsi ucbatındanır. Yəni
yazıq uşaqlar infeksiyadan yaranan qulaq ağrısını valideynlərinin
eqoistliyinə görə dözməlidirlər.
2- Astma
Yenə də uşaqların astmasının 13%-i valideynin siqaret tüstüsü nəticəsində meydana gəlir.
3- Siqaret nəticəsində uşaqların qəfil ölümü
İldə 2700 amerikalı körpə valideynin siqaret tüstüsünü udma nəticəsində yaranan qəfil ölümlə həyatlarını dəyişirlər.
Siqaret rahatlıq gətirirmi?
Bir çox hallarda siqaret çəkən şəxslər, əsəbi və narahat olduqları
zaman siqaret çəkir və bu işin narahatlıqların azalmasına səbəb
olduğunu güman edirlər. Və ya siqaret çəkənlərə "siqaretin filan ziyanı
var" deyildikdə, "biz siqaret çəkdiyimiz vaxt yorğunluğumuz aradan
qalxır və rahatlanırıq" deyirlər. Ancaq bu tip insanların nəzərlərinə
çatdırıram ki:
Hər şeydən əvvəl, siqaret aramlığa səbəb olsa və ya
sizin yorğunluğunuzu aradan qaldırsa da, bu bir aldadıcı aramlıqdır. Bu
eynilə, ağrını müvəqqəti olaraq sakitləşdirən ağrıkəsici dərmana
bənzəyir, amma əvəzində başqa xəstəlikləri bədənə daxil edir. Bu
şəxslərin işi o kəsə bənzəyir ki, 10 manatını ələ gətirmək üçün
minlərlə manat dalğaca xərcləyir. Yəni bir narahatlığı aradan qaldırmaq
üçün, siqaret çəkmək nəticəsində yüzlərlə narahatlıq özünə əlavə edir.
Bundan əlavə, alimlərin sübuta yetirdiklərinə əsasən, siqaret
düşkünlüyə səbəb olur. Aşağıdakı tədqiqata diqqət edin.
"İransəlamət" xəbər agentliyinin məlumatına görə "Oslo" universitetinin
alimlərinin araşdırmalarına əsasən, siqaret çəkən şəxslərdə düşkünlüyün
ehtimalı daha artıqdır. "Royterz"dən verilən məlumatda bildirilir ki,
Norveç alimlərinin 18 yaşlı 1190 nəfər üzərində 11 il araşdırması
göstərir ki, siqaret çəkənlər siqaret çəkməyənlərdən daha çox
düşkünlüyə düçar olur və düşkünlüyün dərəcəsi fərdin gündəlik çəkdiyi
siqaretin sayına bağlıdır.
Siqaret əvəzinə qalyan çəkməyimiz yaxşı olmazdımı?
Doktor Qulamrzanejad: Bunların heç biri yaxşı deyil, bunların hamısı
pisdir, zərərlərlə doludur, amma siqaret qəlyandan daha pisdir.
SON SÖZ
Siqaret və ona bənzər tütün məmulatlarının istifadəsi haqda son sözümü
universitet müəllimi və ürək həkimlərindən birinin məşhur cümləsi ilə
yekunlaşdırıram. O deyir: "Hər bir siqaret çəkən bir gün siqareti
tərgidəcəkdir, amma kaş ki o gün gec olmayaydı".
Narkotik maddələr
Mərcəi-təqlidlərin fətvasına əsasən narkotik maddələrə qurşanmaq haram
hesab edilir. Bu baxımdan biz bu maddələrin zərərlərinin kiçik bir
hissəsinə toxunaraq, sözün uzanmaması üçün onun iqtisadi, ictimai,
ailəvi və axirətlə bağlı çoxsaylı zərərlərini qeyd etməyi lazım
bılmirik.
Narkotik maddələrin cismi zərərləri:
1 - Mədədə və bağırsaqlarda həzm pozuntusu. Ürəkbulanma, iştahanın
azalması, ishal, qusma, qanda şəkərin artması, meri xərçəngi, mədə və
on iki barmaq bağırsaqda yara, mədə şirəsinin və öd kisəsinin ifrazının
azalması və ifrat dərəcədə arıqlığı buna şamil etmək olar.
2 - Gözün qeyri-təbii yumulub-açılması, gözün qaranlıq gətirməsi, göz
şəbəkisindəki kapilyar damarlarda pozuntu və gözün vaxtından tez görmə
qabiliyyətini itirməsi.
3 - Ağciyərlərdə
çatışmazlıqların üzə çıxması, çətin nəfəs alma, tənəffüsün zəifləməsi
və dayanması, agciyər xərcənginin meydana gəlməsi, bronxit, astma və
nəfəs borularının tutulması.
4 – Kişi və qadında cinsi meylin korlanması, öz-özünə axıtma, kişilərdə döşlərin böyüməsi.
5 – Narkomanlar adi şəxslərdən 8 dəfə artıq xaya xərçənginə yoluxurlar
.6 - Bağırsaqların fəaliyyətinin dayanması üzündən, onlarda güclü
quruluq yaranır, bu da qida maddələrinin və vitaminlərin cəzbində
problemlər yaradır. Bu da öz növbəsində, hüceyrələrin hamısının qida
ilə təmin edilməməsinə səbəb olaraq, onların tədricən məhv olmasına
gətirib çıxarır. Bu zaman vaxtında müalicə etməmə, narkomanın ölümü ilə
nəticələnə bilər.
7 – Narkomanlar müxtəlif dəri
xəstəliklərinə düçar olurlar. Bu xəstəliklər narkotik maddələri iynə
ilə bədənə vuran şəxslərdə daha artıqdır.
8 – Təhlükəli
mikroblar, çirklər, çəkinin düşməsi, düzgün qidalanmama, əzələ
zərərləri, qaraciyər və böyrəkdə narahatçılıqların yaranması, QİÇS,
hepatit, ürək ağrıları, ürək və beyin infarktları və yuxu pozuntusu və
s. bütün bunlar narkotik maddələrə aludə olmağın ölümlə sonlanan
ziyanlarından sayılır.
Narkomanlıq və ölüm
Narkomanlıq yol qəzası, yanma, ürək və nəfəs borusu xəstəliklərindən sonra ölümün dördüncü amili hesab edilir.
İranın
narkotik maddələrlə mübarizə komitəsinin məsul işçilərindən biri deyir:
İranda hər dəqiqədə bir narkoman dünyasını dəyişir.
Statistikaya əsasən, 2002-ci ildə 3500 və 2003-cü ildə 4500 nəfər narkoman dünya ilə vidalaşmışdır.
Nasirəddin şah və tiryək çəkmə
Bu bölümü Nasirəddin şahın yazdığı xatirələrinin biri ilə sona yetirirəm.
"Bir gün tiryəkin nə olduğunu bilmək üçün onun ləzzətini dadmaq
istədik. Bunun üçün od və tiryək üçün çubuq hazırlanmasını əmr etdim.
Biz tiryək çəkənlər kimi manqalın yanında əyləşdik. Bizim tiryək
hazırlayan nökərimiz hoqqanı qızdıraraq tiryəki onun üzərinə qoydu və
ilk dəfə olaraq dodaqlarımız vafur çubuğu ilə tanış oldu. Tiryəyi
çəkmək üçün öncə adi şəkildə güc verdik və üfürdik. Üfürməyin
nəticəsində, manqaldan kül qalxaraq bizim şahlıq tacmızın üzərinə
qondu. Biz o an vafuru yerə ataraq düşündük ki, hər kəs tiryək çəksə,
başına kül olacaqdır.
|
